GMINA CHOCIWEL

Chociwel

Kościół Matki Boskiej Bolesnej - budowla gotycka z XV w. , budowę rozpoczęto w roku 1408, a ukończono w 1460. Ostatni proboszcz rzymskokatolicki przed reformacją Paulus Kitzmann objął obowiązki w roku1489. W roku1530 siły zbrojne reformacji z Dobrej i Stargardu wypędziły ostatniego proboszcza, który uszedł do Marianowa. W roku 1945 kościół objęli ponownie katolicy W roku 1945 kościół objęli ponownie katolicy. Wpisany do rejestru zabytków /nr63/
Pałac przy ul.łatwybudowany w latach 60. XIX wieku, przebudowany na przełomie XIX/XX wieku,
Dawny młyn wodny (ul.łat) /dom młynarza wpisany do rejestru zabytków/nr 1051/

Bobrowniki
Kościół kamienny kościół z przełomu XV i XVI wieku pod wezwaniem Narodzenia NMP. budowla jednosalowa, bez wyodrębnionego prezbiterium. W późniejszym okresie dobudowano drewnianą dzwonnicę, która jednak nie stanowi integralnej całości ze świątynią.

Kania
Kościół p.w. św. Stanisława Kostki

Długie
Kościół p.w. św. Anny gotycki, z kamienia, wzniesiony w XIV w. Początkowo był budowlą bezwieżową. W końcu XIX w. kościół przeszedł gruntowny remont i rozbudowę. Od wsch. dobudowano wówczas trójbocznie zamknięte prezbiterium. Po stronie wsch. znajdują są też dwie zakrystie. Od zach. stanęła wieża na rzucie kwadratu, w dwóch trzecich swej wysokości z głazów kamiennych, wyżej z cegły, zwieńczona czworobocznym ostrosłupem krytym blachą. Przy wieży z dwóch stron widać ceglane przybudówki, jedna z nich wykorzystana jako kaplica przedpogrzebowa. Wnętrze jest salowe, przykryte stropem podwyższonym. Prezbiterium jest bardzo wysoko wyniesione.

Karkowo

Kościół p.w. Św. Franciszka z Asyżu, wybudowany ok. 1870r., styl neogotycki. Na zachodnim szczycie mała wieżyczka dołem prostokątna, wyżej ośmiokątna zakończona ostrym hełmem. We wschodniej części przylega pięcioboczna absyda ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym.
Zespół pałacowo-parkowy z 70 lat XIX w., murowany z cegły ceramicznej, dwukondygnacyjny. Pomimo dużego zniszczenia posiada walory architektoniczne i zabytkowe. Park krajobrazowy z XIX w. o powierzchni 3,5 ha, głównie dęby szypułkowe i robinia akacjowa. Obiekt wpisany do rejestru zabytków.

Lisowo
Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. Zbudowany został z kamienia polnego, częściowo obrobionego, na planie prostokąta. Nie posiada wieży ani wyodrębnionego prezbiterium. Obok kościoła zachowały się pozostałości po dawnym cmentarzu w postaci kilku żeliwnych krzyży nagrobnych.

Storkowo
Kościół p.w. MB Różańcowej

GMINA KOBYLANKA

Kobylanka
Lipa "Wieniec Zgody” została zasadzona wprzez burmistrzów Stargardu i Szczecina, jako symbol lub bardziej gest, który miał położyć krestych miast o prymat nad handlem zachodniopomorskim, na pamiątkę tego wydarzenia co 100. lat sadzi się lipę (przy ulicy Bolesława Chrobrego, gdzie słynna lipa jest zasadzona rośnie cały ich szpaler), w pobliżuZgodyz umieszczonym centralnie "drzewem-fontanną"

Kobylanka
Cmentarz ewangelicki, Stary poniemiecki, znajduje się na nim ok. 100 mogił głównie z przełomu XIX i XX wieku. Na terenie cmentarzazeogrodzeniami i krzyżami grobów niemieckich z okolicznych miejscowości.

Kobylanka
Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego z lat 1934-36, obok figura Jezusa, której postumentem jest dawny pomnik poległych w I Wojnie Światowej.

Kobylanka
Cmentarz ewangelicki, Stary poniemiecki, znajduje się na nim ok. 100 mogił głównie z przełomu XIX i XX wieku. Na terenie cmentarzazeogrodzeniami i krzyżami grobów niemieckich z okolicznych miejscowości.

Kobylanka
Kościół pw. św. Antoniego Padewskiego z lat 1934-36, obok figura Jezusa, której postumentem jest dawny pomnik poległych w I Wojnie Światowej.

Bielkowo
Kościółpierwsze wzmianki pochodzą z 1276 r. Pierwszy kościół (prawdopodobnie XV-wieczna gotycka budowla kamienna?) po pożarze w XIX w. został przebudowany i otrzymał formę neogotycką. Obecnie filialny kościół rzymsko-katolicki. W wyniku remontu po 1980 r. zniszczono wystrój elewacji. Kościół XVw. (XIX) wpisany do rejestru zabytków pod nr 293. Mur kościelny z dwoma bramami z XVw. (XX) przewidywany do wpisu do rejestru zabytków

Bielkowo
Cmentarz przykościelnydata założenia nieznana - powstał prawdopodobnie wraz z kościołem, najstarszy zachowany nagrobek zcmentarz otoczony na całym obwodzie kamiennym murem z dwiema bramkami ostrołukowymi datowanymi na XV w. (remontowanymi w 1933 r.); obsadzone szpalerem lipowym przy murze. W końcu XIX w. chowano zmarłych poza cmentarzem, na placu po płd. stronie muru.

Jęczydół
Cmentarz - założony prawdopodobnie w XVIII w. wraz z kolonią był otoczony ceglanym murem (ok.XIX w.) i osadzony dębami. Obecnie dawne nagrobki zdewastowane, zachowane szczątkowo; drzewostan przerzedzony.

Kunowo
Kosciół powstanie budynku kościoła datowane jest na drugą połowę XV wieku. Jest to gotycka budowla ceglana z wieżą kościelną, pochodzącą z 1582 roku. Wówczas była to świątynia ewangelicka. W 1702 roku dokonano przebudowy kościoła, który otrzymał też nowe, barokowe wyposażenie wnętrza (częściowo zachowane) Kościół wpisany do rejestru zabytków nr rejestru 474.

Kunowo
Cmentarz przykościelnyzałożony prawdopodobnie wraz z kościołem w końcu XV wieku. Otoczony został kamiennym murem z 3 bramkami. Najstarsze obecnie czytelne jeszcze nagrobki kamienne pochodzą z lat 1928 - 1944. Obecnie większość dawnych nagrobków usunięto.

Kunowo
DWÓR / PAŁAC -pierwsza siedziba właścicieli majątku w Kunowie postawiona została prawdopodobnie w XVII wieku. Obecnie istniejący dwór (budynek nr 53) datowany jest na początek XIX wieku. (frontowa część, przykryta naczółkowym dachem). Rozbudowany w drugiej połowie XIX wieku o skrzydło wschodnie. Jest to budowla murowana, parterowa w starszej partii i dwukondygnacyjna w skrzydle wschodnim. Dwór proponowany do wpisu do ewidencji zabytków.

Morzyczyn
Cmentarzewangelicki założony w XIX wieku, na zachodnim krańcu wsi. Nieczynny. W 2003 roku z inicjatywy lokalnej społeczności przystąpiono do prac związanych ze nadaniem terenowi nieczynnego, XIX wiecznego cmentarza. Opracowano koncepcję zagospodarowania poprzez wyeksponowania nielicznie już występujących, cennych pozostałości nagrobków cmentarnych.

Reptowo
Kościółpostawiono w 1929 roku. Jest to murowana budowla z wieżą zwieńczoną baniastym hełmem. Obiekty objęte nadzorem Konserwatora Zabytków.

Reptowo
Cmentarze wangelicki, założony przy parceli kościelnej w drugiej połowie XVIII - pierwszej połowie XIX wieku. Najstarszy obecnie czytelny nagrobek pochodzi z 1925 roku. Obecnie cmentarz nieczynny. Ostatnie pochówki pochodzą z 1945 roku. Dobrze zachowany drzewostan oraz relikty nagrobków i żeliwnych ogrodzeń grobów.

GMINA MARIANOWO

Marianowo

Zespół poklasztorny jest dziś najlepiej zachowanym obiektem cysterek na terenie Pomorza Zachodniego. Z zabudowań klasztornych zachowało się skrzydło zachodnie, oraz relikty skrzydła wschodniego. Obecnie skrzydło zachodnie jest siedzibą Parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny(Sanktuarium Matki Boskiej Fatimskiej). Budynek klasztorny, przyległy do południowej ściany kościoła, fragmenty muru otaczającego dawny wirydarz i część ogrodu, w którym znajduje się dąb Sydonia pomnik przyrody.

KOŚCIÓŁ POCYSTERSKI- ceglany gotycki kościół z drugiej poł. XIII w. z dobudowaną wieżą z1892, na której znajdują się dzwony z 1825 i 1890 roku, Zachowały się dwa gotyckie portale z 1 poł. XIV w., z których południowy zdobiony jest fryzami z glazurowanych płyt, dekorowanych motywami jeźdźców, zwierząt, smoków, masek i winnej wici. Wnętrze zdobi ołtarz główny; ambona z 1727 rok; barokowe drewniane epitafium, a w lewej nawie tryptyk z XIV w.

Dalewo
Ruiny gotyckiego kościoła z XIV w. zburzonego w 1945 r. Wokół kościoła znajduje się dawny cmentarz o powierzchni 0,3 ha, na którym widnieje nagrobek z 1888 roku. Plac jest ogrodzony kamiennym murem, wewnątrz rosną stare drzewa: kasztanowce, jesiony, tuje i akacje; przetrwały również bramki wejściowe z XIV i XX wieku.

Gogolewo
Kościół późnogotycki pw. Matki Boskiej Częstochowskiej z XV w. Był kilkakrotnie przebudowany. Po zniszczeniu przez pożar w czasie wojny 30 letniej (1643), został wyremontowany w 1827 roku. Kościół został wzniesiony z kamienia polnego z domieszką cegły, salowy z wieżą od strony zachodniej. Na placu przykościelnym, ogrodzonym kamiennym murem, od strony wschodniej wymurowano zabytkowy nagrobek z betonu z 1880 roku rodziny Luttke.

Czarnkowo
Kościół – w środku wsi, przy skrzyżowaniu dróg, wznosi się neogotycki kościół filialny, zbudowany z czerwonej cegły w drugiej połowie XIX wieku, salowy z wieżą od strony zachodniej. Wokół kościoła znajduje się nieczynny cmentarz z XIX wieku o powierzchni około 0,18 ha, otoczony murem z bramkami z tego okresu.

Dzwonowo
Kościół pw. Św. Jana Ewangelisty z XV w,późnogotycki kościół z II połowy XV wieku. Niewielki salowy kościół wzniesiony został z kamienia polnego z dodatkiem cegły. Wieża rozczłonkowana ceglanymi, półkoliście i ostrosłupowo zamkniętymi blendami zwieńczona jest wysokim spiczastym hełmem. Główny portal zachodni ostrosłupowy, o uskokowych ościeżach. Wewnątrz są zachowane interesujące elementy wyposażenia: renesansowa ambona i XVIII wieczny ołtarz w formie tryptyku, Wewnątrz są zachowane interesujące elementy wyposażenia: renesansowa ambona i XVIII wieczny ołtarz w formie tryptyku, odnowiony w 1993 roku.

Dzwonowo
Pałac w stylu eklektycznym z XVIII w. obszerny pałac z XVIII wieku, początkowo zbudowany w formie eklektycznej, w 1870 roku przebudowany w stylu neobarokowym (obecnie jest w trakcie kolejnej gruntownej przebudowy) oraz inne zabudowania z połowy XIX wieku takie, jak: spichlerz, gorzelnia, wozownia, stajnia i obora. Do tych nieruchomości przylega park dworski o powierzchni 3,80 ha, założony w drugiej połowie XIX wieku w stylu angielskim. W drzewostanie parkowym przeważają gatunki liściaste, które występują w luźnej kompozycji, pojedynczo i w skupieniach. Wśróddrzew dominują wiekowe dęby, buki, lipy, kasztanowce, jesiony, graby, grochodrzew, w szpalerze występują kasztanowce i buki. Najstarsze drzewa liczą ponad 200 Obecnie pałac ( w ruinie ) wraz z zespołem budynków gospodarskich oraz przyległym parkiem stanowi własność prywatną.

Sulino
Kościół gotycki pw. Stanisława Biskupa Męczennika z XV w. przebudowany w XVIII w.ogrodzony jest kamiennym murem, obok niego, na cokole pomnika poświęconego ofiarom I wojny światowej usytuowana została figura NMP oraz cmentarz z przełomu XIX/XX w., na którym zachowało się około 20 nagrobków sprzed 1945 r., brama w murze cmentarnym pochodzi z początku XX wieku. Kościół ogrodzony jest kamiennym murem

Krzywiec
Dawny dwór – wzniesiony prawdopodobnie w XIX wieku i całkowicie przebudowany w latach trzydziestych XX wieku. W parku dworskim rośnie część starych drzew, z dwoma dębami o obwodach 425 i 375 cm.

Trąbki
Pałac w stylu neobarokowym z drugiej połowy XIX wieku, (obecnie własność prywatna). Od strony drogi przed dworem usytuowany jest reprezentacyjny dziedziniec. Za dworem istnieje niewielki park, obecnie w znacznym stopniu zniszczony.

GMINA STARA DĄBROWA

Białuń
Kościół filialny pw. Św. Michała Archanioła z XV-XVI w., przebudowa w XIX w., późnogotycki, salowy. Ściany z kamienia polnego o układzie „dzikim”, ociosanymi w licu z otworami obmurowanymi cegłą ceramiczną, nieotynkowane. Stan zachowania dobry. Wpisany do rejestru zabytków / nr 483/.

Chlebówko
Kościół wybudowany w 1860r. w stylu neoromańskim z kamienia łamanego spojony zaprawą cementowo-wapienną z kamiennym tłuczniem. Wnętrze salowe z zachowanymi oryginalnymi snycersko zdobionymi ławkami i płycinową emporą muzyczną. Stan zachowania bardzo dobry.

Kicko
Kościół pw. MB Częstochowskiej XV w., przebudowa w XIX w. Dzwonnica przy kościele, II poł. XIX w. Późnogotycka budowla salowa, orientowana. W XVIII w. do szczytu zachodniego dobudowano więżę. Ściany z głazów narzutowych w układzie „dzikim” ociosanych w licu. Strop drewniany belkowy nagi. Stan zachowania dostateczny. Wpisany do rejestru zabytków wraz z dzwonnicą /nr 471/

Stara Dąbrowa
Kościół p.w. Św. Józefa wzniesiony w XV w. z kamienia polnego; późnogotycki styl salowy bez wyodrębnionego prezbiterium. Częściowo przebudowany w XIX w.

Łęczyca
Kościół gotycki pod wezwaniem Ofiarowania NMP z XV w. z kamienia i cegły o charakterze salowym. Wpisany do rejestru zabytków /nr 1185/.

Nowa Dąbrowa

Kościół Matki Boskiej Pocieszenia. Pierwotna świątynia wzniesiona

w XV/XVI w. późnogotycka, salowa. Zachowała się wieża ryglowa z XVIII w. Przebudowa kościoła w 2 poł. XIX w. Wpisany do rejestru zabytków /nr 95/.

Nowa Dąbrowa
Pałac z oficyną – 4 ćwierć XIX w., murowany o architekturze neoklasycystycznej, dwukondygnacyjny. Wpisany do rejestru zabytków /nr 1081/. Park podworski o pow. ok. 7,2 ha, krajobrazowy o cechach romantycznych, obecnie naturalistyczny. Bogaty drzewostan, 36 gatunków drzew liściastych 5 gatunków liściastych w wieku 40-200 lat. Wpisany do rejestru zabytków /nr 1185/.

Storkówko
Park dworski – krajobrazowy, powstały w I poł. XIX w. Wpisany do rejestru zabytków /nr 1094/.

GMINA STARGARD SZCZECIŃSKI

Barzkowice
Pałac eklektyczny -XIX-wieczny pałac z wyposażeniem architektonicznym o motywach klasycystycznych i neorenesansowych, przebudowany w 1911 roku, oraz zabudowania folwarczne. Pałac wpisany do rejestru zabytków /nr 872/. Stanowi własność prywatną. Park pałacowy pow.12,7 ha. z cennymi okazami drzew pomnikowych, w tym tulipanowce amerykańskie o obwodach 240 i 330 , wpisany do rejestru zabytków /nr 34/, stanowi własność gminy Stargard.

Grzędzice
Kościół pw. św. Ap. Piotra i Pawła- późnogotycki XV – wieczny, wpisany do rejestru zabytków /nr50/ z piętnastowiecznymi polichromiami najstarszymi na Pomorzu Zachodnim, najbardziej cenne są z 1450-1470 r.. Kamienno- ceglany, kryty dachówką z wieżą dobudowaną w XVI wieku. Wieża w górnej części dekorowana jest ostrołukowymi blendami, wnętrze kościoła jednonawowe przykryte belkowym stropem. Do zabytkowego wyposażenia należą : neogotycki ołtarz z drewna lipowego z 1910 roku, gotycka figura Chrystusa z około 1500 r., mosiężny sześcioramienny żyrandol i granitowa chrzcielnica z XIII wieku. Na wieży dwa dzwony – jeden z XVII w.. Malowidła grzędzickie należą do unikalnych i najstarszych na Pomorzu Zachodnim.

Klępino
Kościół Narodzenia NMP kamienno-ceglany XV-wieczny kościół gotycki, zburzony w 1945 roku i do 1989 roku pozostawał w ruinie; odbudowany w 1992 roku według projektu architekta Walentego Zaborowskiego Nowy ceglany szczyt wzbogacony został o formy dekoracyjne. Wpisany do rejestru zabytków /nr 1111/,

Koszewko
Kościół pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezus, późnogotycki z pierwszej połowy XVI wieku, przebudowany w 1709 roku, z wieżą zwieńczoną barokowym hełmem. Wewnątrz barokowy ołtarz z 1723 roku dwa sakramentaria i cztery pomniki nagrobne poświęcone fundatorom kościoła i właścicielom wsi. Wpisany do rejestru zabytków / nr 473/ . Zachowane relikty pierwotnego cmentarza z pierwszej połowy XVI wieku /nr rejestru zabytków

Koszewko
Pałac neorenesansowy wzniesiony w XIX w. przebudowany w 1922(dobudowano kwadratową wieżę narożną, bogato dekorowaną w części środkowej). Wpisany do rejestru zabytków /nr 1258/. Przy pałacu park /nr rejestru 1220/, o powierzchni 7,6 ha, założony w XVIII wieku, w którym na uwagę zasługują drzewa pomnikowe – buk, cztery lipy drobnolistne i dwa jesiony, a także aleja kasztanowa z lat 30-tych XX w.

Koszewo
Kościół gotycki, XVI-wieczny kamienny pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, wpisany do rejestru zabytków /nr 472/.Pod posadzką kościoła i pod przybudowaną do niego XVIII-wieczną kaplicą znajdują się dwie krypty, a w nich spenetrowane w 1945 roku trumny ze szczątkami właścicieli majątku Wokół placu kościelnego rosną stare lipy i kasztanowce.

Koszewo
Pałac zbudowany w 1916 roku, wpisany do rejestru zabytków /nr 1219/.Własność prywatna. W budynku pałacowym zwraca uwagę wieża zakończona neobarokowym hełmem, nad głównym wejściem portyk oparty na czterech kolumnach, a przed frontem podjazd. Od strony zachodniej pałacu znajduje się park i taras z widokiem na jezioro. W parku starodrzew, w którego skład wchodzą głównie lipy, platany, kasztanowce, choina kanadyjska oraz cisy i tuje. Nad jeziorem kąpielisko niestrzeżone.

Krąpiel
Pałac neorenesansowy z 1859 roku z tarasem widokowym i wieżą narożną przykrytą cebulastym hełmem. Wpisany do rejestru zabytków /nr 173/.Własność prywatna. Obok starych zabudowań park leśny o powierzchni 41 ha składający się z drzew liściastych, w części przypałacowej obejmującej około 9 ha, wzbogacony drzewami ozdobnymi.

Lubowo
Kościół pw. Świętej Rodziny, zbudowany z kamienia i cegły w 1912 roku na miejscu wcześniejszego kościoła ryglowego. Przylega do niego drewniana, XVIII-wieczna wieża, przykryta dwuspadowym dachem. W kościele do 1945 roku znajdował się XV-wieczny gotycki ołtarz-tryptyk, rzeźbiony z drewna lipowego z figurami Marii z Dzieciątkiem, św. Jerzego, św. Katarzyny i innymi postaciami świętych (obecnie w muzeum w Stargardzie). Jego miejsce zajął drewniany barokowy ołtarz, wykonany w 1715 roku, z nowym obrazem Świętej Rodziny. Do wyposażenia świątyni należy też mosiężny XIX-wieczny żyrandol oraz dzwon na wieży. Dzwonnica przy kościele wpisana do rejestru zabytków /nr 357/.

Małkocin
Kościół św. Józefa. XV-wieczny, wpisany do rejestru zabytków /nr 361/, spalony w końcu XVI wieku, odbudowany w 1854 roku. Z tego okresu we wnętrzu zachowała się empora chórowa, ambona i ławki. Wieża kościelna z kamienia i cegły. Na wieży dzwon z 1594 roku. W oknach zachowały się dwa ozdobne witraże z 1888 i 1903 roku. D wyposażenia świątyni należy XIX-wieczna pseudogotycka chrzcielnica wapienna. Druga, starsza chrzcielnica z granitu wbudowana jest w zewnętrzną ścianę kościoła.

Małkocin
Dwór z oficyną dwupiętrowy o wystroju klasycystycznym z początku XIX wieku. Cały zespół został zrewaloryzowany w latach 1978-1988. Jego najokazalszym pomieszczeniem jest duża sala balowa zajmująca dwie kondygnacje. Własność -Uniwersytet Szczeciński, jest tu Centrum Edukacji Środowiskowej. XIX-wieczny pałac pełni funkcję nowoczesnego centrum konferencyjnego

Pęzino
Zamek wybudowany ww. przebudowany w 1853r.. Posiada mało przekształcone formy z epok gotyku, renesansu i neogotyku. Wzniesiony na planie nieregularnego czworoboku dla baliwa zakonu joannitów. Kolejni właściciele ród Borków wybudował reprezentacyjne skrzydło renesansowe (ok. 1600 roku), natomiast Puttkamerowie w latach 1853-1855 rozbudowali część wschodnią późnogotycką o skrzydło mieszkalne neogotyckie nadając mu formy dekoracyjne w tym stylu. W 1935 roku od uderzenia pioruna spłonęła gotycka część zamku. Podczas remontu trwającego do 1940 roku wprowadzono nieznaczne zmiany w wyglądzie zewnętrznym szczytów i dachów. Wokół zamku znajduje się park z XIX w. Własność zamku i parku prywatna.

Pęzino
Kościół pw. Wniebowzięcia NMP późnogotycki z połowy XVI wieku, wpisany do rejestru zabytków/ nr 62/, zbudowany z kamieni polnych i cegły, z późniejszą wieżą z początku XX wieku. Wewnątrz, oprócz barokowego ołtarza poświęconego Matce Bożej, liczne epitafia, w oknach witraże ze scenami z Nowego Testamentu. Na wieży trzy dzwony odlane na początku XX wieku.Warto zwiedzić: na cmentarzu przykościelnym z kamiennym nagrobkiem poświęconym pastorowi Justusowi Sagenbaumowi, odkrywcy grobów popielnicowych na terenie parku zamkowego w 1770 roku oraz nagrobek członków rodziny Puttkamerów z XVIII wieku.

Poczernin
Kościół pw. św. Michała Archanioła zbudowany w XV wieku z głazów narzutowych, z wieżą zakończoną drewnianym hełmem z 1850 r. Wpisany do rejestru zabytków /nr 356/. Wewnątrz świątyni późnogotycki ołtarz z krucyfiksem o wymiarach 210 x 175 cm z XVI wieku oraz balustrada chóru z 1600 roku. W ścianie wschodniej gotyckie sakramentarium, strop drewniany belkowany, pod prezbiterium krypta grobowa. Kościół ma zachowane trzy gotyckie portale.

Skalin
Kościół pw. MB Różańcowej XV-wieczny kamienno-ceglany . Wpisany do rejestru zabytków /nr 480/. Jest to świątynia w kształcie sali, wzniesiona na planie prostokąta, której ostatni gruntowny remont przeprowadzony został w 1909r.. Na drewnianej wieżyczce z tego okresu umieszczony jest XIV-wieczny dzwon o średnicy 57 cm, z napisem zawierającymi imiona trzech mędrców, którzy według tradycji, złożyli pokłon i dary dla Jezusa narodzonego w Betlejem.

Smogolice
Kościół pw. św. Piotra i Pawła murowany z kamienia i cegły, salowy, zbudowany na planie prostokąta, na przełomie XV i XVI wieku. Wpisany do rejestru zabytków /nr 767/. Ostatni gruntowny remont świątyni wykonano w 1873 roku, wtedy to odbudowano od zachodu ceglaną wieżę, obecnie zwieńczoną ostrosłupowym hełmem pokrytym blachą. We wnętrzu strop drewniany, belkowany, empora chórowa z XIX wieku. Wokół placu przykościelnego (dawny cmentarz z 1 połowy XVI wieku z fragmentami nagrobków) kamienny mur z XVII w.

Strachocin
Kościół wzniesiony pod koniec XIII wieku z kamiennych ciosów, zniszczony po 1945 roku, odbudowany w latach 1992-2003. Wpisany do rejestru zabytków /nr 375/. Salowy kościół o wymiarach 11,1 x 20,1 m jest pokryty dachówką, nad którą wznosi się sygnaturka. Zachodni portal o trójuskokowych ościeżach posiada umieszczone przez budowniczych znaki: po lewej stronie słabo czytelna szachownica wyryta na granitowym kwadrze i po prawej stronie joannicki krzyż w obrysie koła. Przy placu przykościelnym częściowo zachowały się kamienne mury.

Strzyżno
Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej wrazz cmentarzem przykościelnym i kaplicą pogrzebową. Wpisany do rejestru zabytków /nr 495/. Późnogotycki kościół zbudowany z kamieni polnych i cegły w XV wieku, ma kształt prostokątnej sali, ze szczytem wschodnim dekorowanym ostrołukowymi blendami. Podczas przebudowy w XIX wieku także okna i portal południowy uzyskały ostrołukowe zwieńczenia. Cennym elementem wyposażenia kościoła jest ścienne tabernakulum znajdujące się po lewej stronie ołtarza, w którym wnętrze i drzwiczki wykonane są z drewna dębowego pomalowanego temperą na kolor niebieski. Całość zamykana jest żelazną kratą.

Święte
Kościół pw. Św. Antoniego, wzniesiony w XV przez joannitów. Wpisany do rejestru zabytków /nr 164/. Z zabytków ruchowych w kościele znajdują się m.in. wapienna chrzcielnica z przełomu XIII i XIV oraz piętnastowieczny tryptyk. Kościół kamienno-ceglany, z późniejszą wieżą z początku XX wieku. Szczyt wschodni dekorowany sześcioma ostrołukowymi blendami.Wewnątrz znajduje się ołtarz w formie tryptyku (niekompletny) z XV wieku, w którym przedstawione są postacie Madonny z Dzieciątkiem, św. Anny Samotrzeciej, św. Krzysztofa i sześciu apostołów.

Trzebiatów
Kościół Narodzenia NMP XV-wieczny z kamieni narzutowych i częściowo z cegły, bez wieżowy, zbudowany na planie prostokąta z dobudowaną od zachodu kruchtą. Po 1945 roku kościół był w dobrym stanie, wewnątrz zachowały się średniowieczne malowidła. W latach 50-tych XX wieku zdemolowany, popadł w ruinę, odbudowany staraniem mieszkańców wsi i proboszcza z parafii z Krąpieli w latach 1990-1991.

Trzebiatów
Dwór wraz z otoczeniem - dwukondycyjny, bezstylowy pałac murowany z 1855 roku Wpisany do rejestru zabytków /nr 311/.

Tychowo
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego późnogotycki kościół z XV wieku. Wpisany do rejestru zabytków /nr 165/, zbudowany z kamieni narzutowych, salowy, z trójbocznie zamkniętym od wschodu prezbiterium. W XIX wieku podczas remontu przebudowano okna i portale oraz dobudowano wieżę, zakończoną latarnią z ośmiobocznym hełmem. Wejście do świątyni od południa ozdobiono portalem ostrołukowym.We wnętrzu: ołtarz barokowy z 1736 roku oraz ambona renesansowa, nieco zmieniona w 1720 roku. Część centralną ołtarza zajmuje obraz „Ukrzyżowanie”, w predeli obraz Ostatnia wieczerza”. Na wieży dzwon o średnicy 76 cm z 1853 roku.

Tychowo
Wiatrak -korpus wiatraka, typu holenderskiego, stoi przy drodze do wsi Święte, zbudowany w 1860 roku (obecnie bez skrzydeł), Wpisany do rejestru zabytków /nr 799/.

Witkowo
Kościół pw. MB Różańcowej, zbudowany z kamieni i cegły w końcu XV wieku. Wpisany do rejestru zabytków /nr 354/.Od zachodu wznosi się masywna wieża na podstawie czworoboku, w części górnej dekorowana ostrołukowymi blendami, zwieńczona ośmiobocznym hełmem krytym blachą. Szczyt wschodni ozdobiony sterczynami; na środkowej sterczynie umieszczono żelazny krzyż joannicki z datą 1662.We wnętrzu: drewniany ołtarz ( fragment ołtarza ambonowego) w predeli malowidło olejne „Ostatnia wieczerza” i w środku współczesna rzeźba Matki Boskiej. Ławki i empora organowa z XVIII wieku..

GMINA SUCHAŃ

Nosowo
Kościół św. Franciszka z Asyżu - późnogotycka budowla kamienno z XV w.. Po 1945 r. opuszczony. Odbudowany na przełomie lat 80 i 90 – tych.W XIX w. został przebudowany portal południowy kościoła na okrągłołukowy w ostrołukowej niszy. Szczyt wschodni udekorowany jest blendami i sterczynami. Teren kościoła, na którym rosną stare tuje, otaczają fragmenty zachowanego kamiennego muru z (XV -XVI - wieczną) gotycką bramką . Odbudowany został na przełomie lat 80 – 90 tych. Wpisany do rejestru zabytków /nr 1071/

Sadłowo
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa -późnogotycka budowla z kamienia polnego z XVI w. Kościół – w 1840 r. kościół filialnej ewangelickiej parafii w Suchaniu. Budowla salowa, wieża dostawiona w połowie XIX wieku (neogotyk). Wpisany do rejestru zabytków /nr 479/.

Słodkowo
Kościół św. Józefa -późnogotycka budowla kamienna z XV w. W 1868 r. był to ewangelicki kościół filialny parafii w Suchanówku. W XVIII w. przebudowany, dostawiono wówczas drewnianą wież – dzwonnicę, zmieniono kształt okien i drzwi oraz przemurowano wschodni szczyt kościoła. Wewnątrz świątyni zachowała się empora chórowa i renesansowa ambona. Teren kościoła na całym obwodzie otacza kamienny mur obsadzony szpalerem lipowym na granicy (obecnie nieco przerzedzonym) Wpisany do rejestru zabytków /nr 539/.

Słodkówko
Kościół MB Szkaplerznej -późnogotycka budowla kamienna z XV w z zachowanym kamiennym ogrodzeniem. Przebudowany w XVIII i XIX w. W XVIII w. kościół otynkowano i od zachodu dostawiono drewnianą wieżę z barokowym hełmem (1741 r.). niezmienionej formie zachował się portal okrągłołukowy w niszy ostrołukowej oraz wykonana z cegły bramka cmentarna, która ozdobiona jest blendami i fryzem. Wewnątrz zachował się ołtarz ambonowy pochodzący z 1714 r. Teren kościoła, na którym znajdują się lipy, otoczony jest na całym obwodzie kamiennym murem z dwiema bramkami, z których wschodnia z ostrołukowym przesklepieniem pochodzi z czasów budowy kościoła, tj. z XV w. Wpisany do rejestru zabytków /nr 482/.

Suchanówko
Kościół Chrystusa Króla postawiony w k. XIII w. z granitowych kwad. W 1881 r. wyremontowany.żę z kamienia polnego dostawiono w ok. XV – XVI w. jest ona zwieńczona barokowym hełmem z XVII – XVIII w.Teren kościoła, na którym rośnie nieliczny starodrzew (dęby i tuje), otoczony jest na całym obwodzie kamiennym murem. Podczas II wojny światowej świątynia uległa zniszczeniu i stała w ruinie do 1989 r. kiedy to rozpoczęto jej odbudowę. Wpisany do rejestru zabytków /nr 1191/.

Suchanówko
Młyn wodny o konstrukcji ryglowej, zbudowany w 1827 r. .W 1912 r. budynek młyna powiększono (nadbudowano piętro) i zmodernizowano z wodnego na elektryczny. Funkcjonował do 1956 r. Budynek młyna postawiony w konstrukcji ryglowej. Obecnie jest własnością prywatną i pełni funkcje mieszkalne. Wpisany do rejestru zabytków /nr 778/.

Suchań

Kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy-późnogotycka budowla kamienna z XV w. /1491-1492/ z renesansowym ołtarzem z 1616 r. i amboną z 1593 r. Kościół. W 1696 r. przebudowano wieże w formie barokowej.1 ćw. XX w. przy kościele zbudowano nową plebanię (obecna funkcja utrzymana).

Wpisany do rejestru zabytków /nr291/.

Suchań
Młyn z wyposażeniem. Zachowane zabudowania młyna wodnego postawione zostały nad rzeka Rzeczycą w 4 ćw. XIX w., rozbudowane w 1900 r., Do dziś zachowało się częściowe wyposażenie młyna Wpisany do rejestru zabytków /nr143/. Własność GS ,,S.Ch” w Suchaniu

Wapnica
Kościół pod wezwaniem św. Jana Kantego. Świątynię wzniesiono w XIII w. z granitowej kostki wieżę dostawiono później w XIV w. (również kamienna). W XVII – XVIII w. wieża otrzymała barokowy hełm. Po 1945 r. kościół stał opuszczony. Odbudowany w 1981 r. Wieża została zakończona dachem namiotowym. Wpisany do rejestru zabytków /nr 541/.

Żukowo
Kościół pod wezwaniem św. Antoniego- XV wieczny kościół późnogotycki zbudowany z kamieni polnych w formie budowli salowej, zakończonej od wschodu trójbocznie, z masywną kamienną wieżą przy elewacji zachodniej zakończoną barokowym hełmem. Barokowe zwieńczenie wieży wykonano w 1 poł. XVIII w. a w XIX w. wieżę zwieńczono stożkowym hełmem. Na elewacjach zachowały się gotyckie ostrołukowe portale i okna. Do dnia dzisiejszego we wnętrzu świątyni zachowały się resztki barokowego ołtarza i empora chórowa z XI.do rejestru zabytków /nr 363/.